Wat is Eurojust?
Eurojust, het Agentschap van de Europese Unie voor justitiële samenwerking in strafzaken, is een in Den Haag, Nederland, gevestigd uniek knooppunt waarin nationale gerechtelijke autoriteiten nauw met elkaar samenwerken om ernstige grensoverschrijdende criminaliteit te bestrijden. De rol van Eurojust is om Europa veiliger te maken door de werkzaamheden van nationale autoriteiten — van zowel de EU-lidstaten als derde landen — bij het onderzoeken en vervolgen van grensoverschrijdende criminaliteit te coördineren.
Wat zijn de taken en bevoegdheden van Eurojust?
Eurojust ondersteunt en versterkt de coördinatie en de samenwerking tussen de nationale autoriteiten die belast zijn met het onderzoek en de vervolging van ernstige criminaliteit waarvoor Eurojust bevoegd is en die twee of meer lidstaten schaadt of vervolging op gemeenschappelijke basis vereist, op basis van de door de autoriteiten van de lidstaten, door Europol, door het Europees Openbaar Ministerie (EPPO) en door het Europees Bureau voor fraudebestrijding (OLAF) uitgevoerde operaties en verstrekte informatie.
Bij de uitvoering van zijn taken houdt Eurojust rekening met elk verzoek dat uitgaat van een bevoegde autoriteit van een lidstaat, met alle informatie die wordt verstrekt door de autoriteiten, instellingen, organen, instanties en agentschappen van de Unie en met alle informatie die door Eurojust zelf is verzameld.
Eurojust vergemakkelijkt ook de uitvoering van verzoeken om en besluiten inzake justitiële samenwerking, waaronder de verzoeken en besluiten die zijn gebaseerd op instrumenten waarmee toepassing wordt gegeven aan het beginsel van wederzijdse erkenning.
Eurojust is bevoegd ten aanzien van de vormen van ernstige criminaliteit die worden opgesomd in de Eurojust-verordening. Vanaf de datum waarop het EOM zijn onderzoeks- en vervolgingstaken op zich neemt, oefent Eurojust zijn bevoegdheid echter niet uit voor de strafbare feiten ten aanzien waarvan het EOM zijn bevoegdheden uitoefent, behalve in die gevallen waarbij ook lidstaten betrokken zijn die niet deelnemen aan nauwere samenwerking bij de instelling van het EOM en op verzoek van die lidstaten of op verzoek van het EOM.
Eurojust oefent zijn bevoegdheden uit ten aanzien van strafbare feiten die de financiële belangen van de Unie schaden in zaken waarbij lidstaten betrokken zijn die deelnemen aan de nauwere samenwerking inzake de oprichting van het EOM, maar ten aanzien waarvan het EOM geen bevoegdheid heeft of besluit om zijn bevoegdheid niet uit te oefenen.
Hoe werkt Eurojust?
Eurojust verleent bijstand in een breed scala aan onderzoeken en vervolgingen. Elk geval is anders en vraagt om een individuele aanpak. Vaak moeten rechercheurs en openbaar aanklagers onmiddellijk handelen om verdachten op te sporen en aan te houden. In dergelijke gevallen kunnen de nationale autoriteiten een beroep doen op de unieke coördinerende dienst met oproepdiensten van Eurojust om te zorgen voor bijvoorbeeld de snelle uitvoering van een Europees aanhoudingsbevel (EAB), een bevel tot bevriezing van een bankrekening of de vergaring van bewijs door middel van een Europees onderzoeksbevel (EOB). Andere keren wordt een onderzoek langzaam en methodisch opgebouwd, wat maanden of zelfs jaren van zorgvuldige planning, coördinatie en besprekingen met zich meebrengt, waarbij Eurojust een coördinerende rol speelt. De vier belangrijkste vormen van ondersteuning die Eurojust biedt, zijn gezamenlijke onderzoeksteams, EU-instrumenten voor justitiële samenwerking, coördinatievergaderingen en coördinatiecentra.
Bij de zaken die aan Eurojust worden voorgelegd, zijn ofwel twee of meer EU-lidstaten, ofwel ten minste één lidstaat en één niet-EU-lidstaat betrokken. Soms gaat het om misdrijven die in één lidstaat zijn gepleegd, maar grensoverschrijdende gevolgen hebben. Eurojust biedt de lidstaten zijn uitgebreide ervaring en deskundigheid op het gebied van justitiële samenwerking, met inbegrip van een reeks instrumenten om problemen zoals jurisdictiegeschillen, uitlevering, toelaatbaarheid van bewijsmateriaal, en de bevriezing en terugvordering van vermogensbestanddelen op te lossen. Aangezien Eurojust autoriteiten uit alle lidstaten en verschillende derde landen bij elkaar brengt, kan het snel reageren op verzoeken en soms helpen om een zaak binnen enkele uren tot een goed einde te brengen.
Hoe is Eurojust georganiseerd?
Het college van Eurojust bestaat uit nationale leden, één uit elk van de EU-lidstaten (met uitzondering van Denemarken, dat op grond van Protocol nr. 22 niet is gebonden door de Eurojust-verordening). De nationale leden zijn rechters, openbaar aanklagers of andere rechtsbeoefenaars met gelijkwaardige bevoegdheden. De nationale leden worden ondersteund door plaatsvervangers en assistenten.
Bij de uitoefening van zijn beheerstaken telt het college ook een vertegenwoordiger van de Europese Commissie. Het college staat onder toezicht van de voorzitter van Eurojust, die wordt gekozen voor een ambtstermijn van vier jaar, die ten hoogste één keer kan worden verlengd. Twee vicevoorzitters staan de voorzitter bij in de uitoefening van zijn/haar taken. Ook zij worden gekozen voor een ambtstermijn van vier jaar, die ten hoogste één keer kan worden verlengd.
De raad van bestuur van Eurojust staat het college van Eurojust bij in de uitoefening van zijn beheerstaken. De raad van bestuur houdt toezicht op de noodzakelijke voorbereidende werkzaamheden van de administratief directeur in administratieve aangelegenheden die aan het college voor goedkeuring moeten worden voorgelegd, en neemt administratieve besluiten, die uitdrukkelijk worden beschreven in artikel 16 van de Eurojust-verordening.
De raad van bestuur wordt voorgezeten door de voorzitter van Eurojust en bestaat uit de vicevoorzitters van Eurojust en een vertegenwoordiger van de Europese Commissie. Twee andere leden van het college worden tot lid van de raad van bestuur benoemd volgens een tweejarig roulatiesysteem.
De administratief directeur beheert de administratie van Eurojust, die op haar beurt het college van Eurojust ondersteunt.