Wyobraźmy sobie sytuację, w której jakaś osoba bierze udział w sporze we własnym kraju lub za granicą i chce skierować sprawę do sądu, bądź sytuację, w której zmuszona jest do obrony, kiedy inna strona wytacza przeciwko niej powództwo. Można sobie wyobrazić sytuację, w której na jakiejś osobie ciążą zarzuty o popełnienie przestępstwa w jej kraju lub za granicą, a nie stać jej na pomoc prawną lub reprezentację przed sądem karnym. We wszystkich tych przypadkach można ubiegać się o pomoc prawną.
Prawo do pomocy prawnej zostało przewidziane w:
- europejskiej konwencji praw człowieka (EKPC) – art. 6 ust. 3 lit. c) tej konwencji gwarantuje prawo do pomocy prawnej, jeśli oskarżony nie ma wystarczających środków na pokrycie kosztów obrony oraz do otrzymania pomocy prawnej, kiedy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości;
- Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej – art. 47 Karty stanowi, że pomoc prawna przysługuje każdemu, kto nie posiada wystarczających środków, w zakresie niezbędnym do zapewnienia skutecznego dostępu do wymiaru sprawiedliwości.
Pomoc prawna w postępowaniu cywilnym
Spory krajowe
Systemy pomocy prawnej istnieją we wszystkich państwach członkowskich UE. Będąc w sporze z firmą, osobą prowadzącą działalność zawodową, pracodawcą lub inną osobą w kraju zamieszkania i nie posiadając wystarczających środków finansowych na sprawę sądową, można wystąpić o pomoc prawną przewidzianą obowiązującym prawem krajowym.
Porównanie krajowych systemów pomocy prawnej pokazuje jednak, że istnieją fundamentalne różnice w filozofii i organizacji systemów pomocy prawnej oraz w zarządzaniu nimi w państwach członkowskich. Jeżeli chodzi o filozofię systemów, to wydaje się, że ogólnym celem w niektórych państwach członkowskich jest zapewnienie powszechnego dostępu do usług prawniczych i wymiaru sprawiedliwości, natomiast w innych pomoc prawna ma być dostępna tylko dla najbiedniejszych.
Aby uzyskać szczegółowe informacje krajowe, należy kliknąć na flagę kraju.
ARCHIWALNA strona Europejskiej Sieci Sądowej (w sprawach cywilnych i handlowych)
Spory transgraniczne
Będąc w sporze z firmą, osobą prowadzącą działalność zawodową, pracodawcą lub inną osobą za granicą i nie posiadając wystarczających środków finansowych na sprawę sądową, można wystąpić o pomoc prawną przewidzianą w sporach transgranicznych.
W celu usprawnienia dostępu do pomocy prawnej w sprawach cywilnych i handlowych, przyjęto dyrektywę o pomocy prawnej w sporach transgranicznych.
Zakres pomocy prawnej obejmuje przedprocesową poradę prawną służącą rozstrzygnięciu sporu przed wniesieniem sprawy do sądu; pomoc prawną w trakcie wnoszenia sprawy do sądu oraz reprezentowanie w sądzie, a także pomoc w uiszczeniu kosztów procesu lub zwolnienie z powyższych kosztów.
Aby uzyskać pomoc prawną w sporze transgranicznym, należy wypełnić odpowiedni formularz wniosku o pomoc prawną. Dyrektywa przewiduje dwa formularze: formularz wniosku o pomoc prawną oraz formularz o przekazanie wniosku o pomoc prawną.
Pomoc prawna w postępowaniu karnym
Państwa członkowskie mają własne przepisy regulujące udzielanie pomocy prawnej w sprawach karnych na obszarach ich jurysdykcji. W przyszłości szczegółowe informacje o tym zagadnieniu znajdą się w europejskim portalu „e-sprawiedliwość”.
Co się tyczy spraw transgranicznych, nie ma obecnie przepisów unijnych w tym zakresie.